Dieterlen, Dr. Michel
In 1983 schreef Michel Dieterlen onder het mentoraat van Prof. Jean Descrains aan de Universiteit van Reims Champagne-Ardennen, zijn doctoraal scriptie met de titel:
"Het harmonium, een muzikaal en industrieel avontuur"
"L'Harmonium, une aventure musicale et industrielle"
Ondanks het feit dat het verwerven van een afdruk van deze doctoraal scriptie een drama is, en we het moeten doen met zijn volgende boek, zijn dissertatie voor zijn doctors titel, beschouw ik dr. Michel Dieterlen in menig opzicht als een van mijn leermeesters.
In een aantal moeizaam verlopende telefoongesprekken vanwege taalproblemen heb ik van hem veel geleerd. Al was het maar dat je met beperkte taalkennis toch ook over grenzen kunt kijken. Dieterlen spreekt slechts één taal, zijn moedertaal, het Frans.
Door het zorgvuldig, veelvuldig en zeer langdurig raadplegen van zijn dissertatie, waarvan de volledige inhoudsopgave op deze site te vinden is, is het werk van Dieterlen voor mij persoonlijk een reddingsboei geweest. Naast de gemakkelijker te verteren boeken in het Engels en Duits - en ook in Engels en Duits perspectief - heeft deze bijna 1600 pagina's lange dissertatie mij inzichten verschaft, waardoor ik in staat ben bij het horen van het woord 'harmonium' breder te denken dan het obligate - en terecht ook zeer mooie - zuigwindharmonium. Mede door het bestuderen van zijn meer dan vuistdikke boek heb ik uiteindelijk bereikt dat ik het harmonium redelijk begrijpen kan.
En uiteindelijk verlost ben geraakt van het klassieke vooroordeel dat het harmonium een neuzelend instrument is, uitsluitend in gebruik bij het zingen van geestelijke liederen.
Het is alleszins te betreuren dat deze eminente geleerde in Nederland volslagen onderbelicht is gebleven. Van de mensen die ik ken die een exemplaar van zijn dissertatie bezitten, begreep ik van de overgrote meerderheid dat ze het boeken eigenlijk niet lezen, omdat de franse taal een probleem vormt.
Wie in google als zoekterm "dr. Michel Dieterlen" intikt, krijgt slechts tien vermeldingen. Waarvan negen verwijzen naar deze website. Zoeken we specifiek in het Frans, dan is het drama nog veel groter: NUL resultaten.
Ik troost mij nu met de gedachte dat ik op de middelbare school voor het vak Frans een vette onvoldoende behaalde, maar ondertussen toch genoeg heb onthouden om dit boek ook daadwerkelijk te hebben begrepen.
HARMONIUM CONFERENCE PARIS 2002
Die französische Harmoniumkultur und ihre Verbindung zur Orgelmusik waren das Thema der „Journées d´etude sur l´anche libre“ vom 30. Mai 2002 bis 2. Juni 2002. Paris bot sich als Veranstaltungsort an, weil Frankreichs Hauptstadt mit über eine Vielzahl original erhaltener Instrumente durchschlagenden Zungen verfügt.
Das Programm, von Kurt Lueders als Kursleiter und Michael Grüber für den Veranstalter zusammengestellt, bot eine Mischung von Kursen, Vorträgen, Exkursionen und einem Konzert u.a. mit der „Messe solenelle“ von Louis Vierne. Tagungsort war die „Eglise Réformée du Saint Esprit“ mit Harmonien u.a. von Mustel und einer Orgel von Merklin-Mutin (1865/1909). Dadurch wurde es möglich, den Klangunterschied zwischen Harmonium und Orgel an historisch aussagekräftigen Instrumenten unmittelbar zu erfahren.
Höhepunkte der viertägigen Veranstaltung waren ein Vortrag von Frankreichs führendem Harmoniumexperten Dr. Michel Dieterlen und Exkursionen zu einigen teilweise nicht öffentlich zugänglichen Instrumenten. So konnte eine von Cavaillé-Coll überarbeitete Abbey-Erard-Orgel aus dem Jahr 1827 besichtigt und gespielt werden. Sie gehört zu den frühesten erhaltenen Instrumenten mit durchschlagenden Zungen überhaupt. Dabei kann die Lautstärke der Zunge sowohl über die Ventilöffnung, als auch einen Fußtritt kontrolliert werden. Vorgestellt wurde dieses Instrument durch den Orgelsachverständigen des französischen Kultusministeriums Pierre Dumoulin.
Besuche weiterer Instrumente von Alexandre, Suret und Cavaillé-Coll rundeten das Exkursionsprogramm ab.
W&P
Two friends lost within a few weeks....It is with a heartfelt mourning that this message is on the opening page of this website.
Only two days ago we were told that dr. Michel Dieterlen of Paris France died at June 4th at the age of 84 years. And just now, I was told that mr. Robert F. Gellerman died at June 13th at the age of 83 years. Both of them are my inspiration to work on my website on an almost daily basis. May they rest in peace in God's hand.
Read about Robert Fritz Gellerman and dr. Michel Dieterlen as my teachers and coach: Robert *1928 - † 2011Michel * 1927 - † 2011
|